Ware noorden

De richting van de geografische noordpool. Dit is dus de richting van de aardas, loodrecht geprojecteerd op zeeniveau. Aangezien het gebruikte coordinatenstelsel alle meridianen van het geografische zuiden naar het geografische noorden lopen, is de richting van de meridianen gelijk aan de richting van het ware noorden.

Zonder een goed observatorium of een gyroscoop is het bijzonder moeilijk om het ware noorden vast te stellen. Daarom meten we aan boord van jachten de richting van het magnetische noorden met behulp van een kompas. Door het verschil tussen het magnetische noorden en het ware noorden hiervan af te trekken, kan dan het ware noorden worden vastgesteld en daarmee koersen gerelateerd aan het ware noorden.

Het verschil tussen het ware noorden en het magnetische noorden heet de variatie. De variatie is in Nederland vrijwel verwaarloosbaar in 2007. Hierdoor is men nu minder gewend de met het kompas gemeten koersen te corrigeren voor variatie. Tijdens de Azorentocht was dat even wennen. Je kijkt op het kompas en ziet dat het bezeild is, terwijl je een niet bezeilde koers naar het volgende eiland had verwacht. Je bent al half bezig vertrekplannen te maken voordat je je beseft dat je de variatie bent vergeten. Op de Azoren is de variatie ongeveer 15 graden.

De variatie staat altijd in de kaart vermeld.