Astronavigatie: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{nietaf} | {{nietaf}} | ||
'''Astronavigatie''' is het bepalen van de positie met behulp van hemellichamen. In dit artikel zal de basis van astronavigatie worden uitgelegd en zal een eenvoudig methode worden beschreven, die je in de praktijk kunt proberen. Je hebt daarvoor een [[sextant]], goed lopende klok, tabellen, goed zicht en een horizon nodig. | '''Astronavigatie''' is het bepalen van de positie met behulp van hemellichamen. In dit artikel zal de basis van astronavigatie worden uitgelegd en zal een eenvoudig methode worden beschreven, die je in de praktijk kunt proberen. Je hebt daarvoor een [[sextant]], goed lopende klok, tabellen, goed zicht en een horizon nodig. | ||
| Regel 5: | Regel 5: | ||
Navigeren kan alleen op goed zichtbare hemellichamen. Eigenlijk worden alleen de zon, maan, 4 planeten (venus, mars, jupiter, saturnus) en 57 sterren gebruikt. In tabellen staat precies op welke plaats elk hemelichaam zich bevindt. De positie is wordt niet in [[lengtegraad|lengtegraden]] en [[breedtegraad|breedtegraden]] vermeld, maar in '''declinatie''' en '''GHA'''. | Navigeren kan alleen op goed zichtbare hemellichamen. Eigenlijk worden alleen de zon, maan, 4 planeten (venus, mars, jupiter, saturnus) en 57 sterren gebruikt. In tabellen staat precies op welke plaats elk hemelichaam zich bevindt. De positie is wordt niet in [[lengtegraad|lengtegraden]] en [[breedtegraad|breedtegraden]] vermeld, maar in '''declinatie''' en '''GHA'''. | ||
''' | '''Declinatie''' is de [[breedtegraad]] van het punt waarboven het hemelichaam precies staat. Zo is op 20 maart 2008 om kwart voor 5 'ochtends de declinatie van de zon precies 0 graden. De lente begint en de zon staat recht boven de evenaar. En op bijvoorbeeld 7 oktober is de '''declinatie''' van de zon 5°30.5"Z (5 graden en 30.5 minuten zuid). De zon staat dus recht boven een punt op ongeveer vijf en een halve graad zuiderbreedte. De '''declinatie''' van de poolster (polaris) is eigenlijk altijd ongeveer 90° Noord. | ||
'''GHA''' is de hoek die een hemellichaam maakt met de [[meridiaan]] van Greenwich. Deze hoek is een soort [[lengtegraad]] maar loopt van 0° tot 360° altijd in westelijke richting. Om bijvoorbeeld ongeveer 12:00 [[UTC]] staat de zon precies boven de meridiaan van Greenwich | '''GHA''' ''(Greenwich Hour Angle)'' is de hoek die een hemellichaam maakt met de [[meridiaan]] van Greenwich. Deze hoek is een soort [[lengtegraad]] maar loopt van 0° tot 360° altijd in westelijke richting. Om bijvoorbeeld ongeveer 12:00 [[UTC]] staat de zon precies boven de meridiaan van Greenwich en is de '''GHA''' 0°, daarna loopt het op. Een uurtje later staat het op 15°, middernacht op 180° en bij zonsopskomst ongeveer 270°. | ||
Van de | Van de zon, maan, 4 planeten is de '''declinatie''' en de '''GHA''' op te zoeken in tabellen. Voor de sterren is de alleen de '''declinatie''' en de ''SHA'' te vinden. De '''SHA''' is de ''Siderische Hour Angle'' is de hoek tussen de '''GHA''' van '''Aries''' en de '''GHA''' van de ster. '''Aries''' is een gekozen punt in de hemel ten opzichte waarvan alle sterren zijn gedefineerd. De '''GHA''' van '''Aries''' is wel te vinden in tabellen. De '''declinatie''' en '''SHA''' van sterren veranderd gelukkig niet veel in een maand. | ||
'''LHA''' is de ''Local Hour Angle''. Dit is eigenlijk precies hetzelfde als de '''GHA''' maar dan niet voor Greenwich, maar voor je eigen positie. De '''LHA''' is bijvoorbeeld 0° als de zon precies op haar hoogste punt staat. Het verschil tussen de '''GHA''' en de '''LHA''' is de hoek tussen je positie en de meridiaan van Greenwich. Voor Nederland is dat ongeveer 7°. | |||
De '''GHA''' en de '''declinatie''' geven informatie de plek waarboven het hemellichaam staat, maar nog niet over de plek waar wij het hemellichaam zien. De '''azimut''' en de '''hoogte''' doen dat wel | |||
De '''azimut''' is de [[kompas|kompaskoers]] richting het hemellichaam. Een opkomende zon heeft een azimuth van ongeveer 90° (oosten) en de zon midden overdag heeft een '''azimut''' van 180° (recht in het zuiden). | |||
'''Hoogte''' van een hemellichaam is de hoek die het centrum van het hemellichaam maakt met de horizon. Een net opgekomen hemellichaam heeft een hele kleine '''hoogte''' terwijl een hemellichaam dat recht boven je staat een '''hoogte''' heeft van 90°. De zon kan in Nederland niet '''hoger''' komen te staan dan ongeveer 59.5°. | |||
Met behulp van de '''declinatie''', '''LHA''' en de tijd, kun je de '''hoogte''' en '''azimut''' uitrekenen. Met andere woorden: met de tijd, de positie van het hemellichaam en je eigen positie, weet je waar je het hemelichaam kunt zien. De vergelijkingen kun je zelf proberen af te leidden, maar ook gewoon voor kennisgeving aan nemen. In de praktijk worden deze vergelijkingen niet gebruikt, maar worden waarde uit een tabel gehaald. | |||
<math>hoogte= \arcsin(\sin(\arcsin(declinatie)* \sqrt{1-(\sin(LHA)*\cos(declinatie)^2)} )</math> | |||
<math>azimut= -\arctan\left (\frac{\sin(LHA)cos(declinatie)} {\sin(\arctan\left (\frac{\sin(declinatie)}{(\cos(declinatie)-breedtegraad) \sqrt{1-(\sin(LHA)*\cos(declinatie)^2} }\right) } \right) </math> | |||
Bij '''astronavigatie''' is nu juist de bedoeling om te bepalen waar je bent. Dit doe je door met een geschatte positie de hoogte te berekenen, met bovenstaande formules of met tabellen. Het verschil tussen je gemeten hoogte met de [[sextant]] en de berekende hoogte is de afstand tussen je gekozen en je werkelijke positie. | |||
===Sight reduction methode=== | ===Sight reduction methode=== | ||
Versie van 7 okt 2007 14:56
|
Weet jij nu nuttige informatie voor dit artikel, klik dan hier om de pagina te bewerken en je informatie toe te voegen.. |
|
Astronavigatie is het bepalen van de positie met behulp van hemellichamen. In dit artikel zal de basis van astronavigatie worden uitgelegd en zal een eenvoudig methode worden beschreven, die je in de praktijk kunt proberen. Je hebt daarvoor een sextant, goed lopende klok, tabellen, goed zicht en een horizon nodig.
Navigeren kan alleen op goed zichtbare hemellichamen. Eigenlijk worden alleen de zon, maan, 4 planeten (venus, mars, jupiter, saturnus) en 57 sterren gebruikt. In tabellen staat precies op welke plaats elk hemelichaam zich bevindt. De positie is wordt niet in lengtegraden en breedtegraden vermeld, maar in declinatie en GHA.
Declinatie is de breedtegraad van het punt waarboven het hemelichaam precies staat. Zo is op 20 maart 2008 om kwart voor 5 'ochtends de declinatie van de zon precies 0 graden. De lente begint en de zon staat recht boven de evenaar. En op bijvoorbeeld 7 oktober is de declinatie van de zon 5°30.5"Z (5 graden en 30.5 minuten zuid). De zon staat dus recht boven een punt op ongeveer vijf en een halve graad zuiderbreedte. De declinatie van de poolster (polaris) is eigenlijk altijd ongeveer 90° Noord.
GHA (Greenwich Hour Angle) is de hoek die een hemellichaam maakt met de meridiaan van Greenwich. Deze hoek is een soort lengtegraad maar loopt van 0° tot 360° altijd in westelijke richting. Om bijvoorbeeld ongeveer 12:00 UTC staat de zon precies boven de meridiaan van Greenwich en is de GHA 0°, daarna loopt het op. Een uurtje later staat het op 15°, middernacht op 180° en bij zonsopskomst ongeveer 270°.
Van de zon, maan, 4 planeten is de declinatie en de GHA op te zoeken in tabellen. Voor de sterren is de alleen de declinatie en de SHA te vinden. De SHA is de Siderische Hour Angle is de hoek tussen de GHA van Aries en de GHA van de ster. Aries is een gekozen punt in de hemel ten opzichte waarvan alle sterren zijn gedefineerd. De GHA van Aries is wel te vinden in tabellen. De declinatie en SHA van sterren veranderd gelukkig niet veel in een maand.
LHA is de Local Hour Angle. Dit is eigenlijk precies hetzelfde als de GHA maar dan niet voor Greenwich, maar voor je eigen positie. De LHA is bijvoorbeeld 0° als de zon precies op haar hoogste punt staat. Het verschil tussen de GHA en de LHA is de hoek tussen je positie en de meridiaan van Greenwich. Voor Nederland is dat ongeveer 7°.
De GHA en de declinatie geven informatie de plek waarboven het hemellichaam staat, maar nog niet over de plek waar wij het hemellichaam zien. De azimut en de hoogte doen dat wel
De azimut is de kompaskoers richting het hemellichaam. Een opkomende zon heeft een azimuth van ongeveer 90° (oosten) en de zon midden overdag heeft een azimut van 180° (recht in het zuiden).
Hoogte van een hemellichaam is de hoek die het centrum van het hemellichaam maakt met de horizon. Een net opgekomen hemellichaam heeft een hele kleine hoogte terwijl een hemellichaam dat recht boven je staat een hoogte heeft van 90°. De zon kan in Nederland niet hoger komen te staan dan ongeveer 59.5°.
Met behulp van de declinatie, LHA en de tijd, kun je de hoogte en azimut uitrekenen. Met andere woorden: met de tijd, de positie van het hemellichaam en je eigen positie, weet je waar je het hemelichaam kunt zien. De vergelijkingen kun je zelf proberen af te leidden, maar ook gewoon voor kennisgeving aan nemen. In de praktijk worden deze vergelijkingen niet gebruikt, maar worden waarde uit een tabel gehaald.
<math>hoogte= \arcsin(\sin(\arcsin(declinatie)* \sqrt{1-(\sin(LHA)*\cos(declinatie)^2)} )</math>
<math>azimut= -\arctan\left (\frac{\sin(LHA)cos(declinatie)} {\sin(\arctan\left (\frac{\sin(declinatie)}{(\cos(declinatie)-breedtegraad) \sqrt{1-(\sin(LHA)*\cos(declinatie)^2} }\right) } \right) </math>
Bij astronavigatie is nu juist de bedoeling om te bepalen waar je bent. Dit doe je door met een geschatte positie de hoogte te berekenen, met bovenstaande formules of met tabellen. Het verschil tussen je gemeten hoogte met de sextant en de berekende hoogte is de afstand tussen je gekozen en je werkelijke positie.
Sight reduction methode
Net als bij een gewonen kruispeiling op bijvoorbeeld twee kerktorens moeten er altijd twee astropeilingen gedaan worden. Elk levert een lijn op de kaart en je positie is het snijpunt op de kaart.